Podstawa prawna sporządzenia raportu początkowego wynika z dyrektywy 2010/75/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (tzw. dyrektywa IED). Jej przepisy zostały w tym zakresie wdrożone do ustawy – Prawo ochrony środowiska przez ustawę zmieniającą POŚ-IED, a rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi nie stanowi transpozycji przepisów UE, ale ma istotny wpływ na wdrażanie postanowień dyrektywy IED.
Jednym z ważniejszych nowych mechanizmów zmienionych przepisów jest nałożenie na instalacje objęte zintegrowanym podejściem (tzw. instalacje IPPC) daleko idących obowiązków związanych z ochroną gleby i wód gruntowych. Zgodnie ze zmianą przepisów, w pozwoleniach zintegrowanych dla instalacji IPPC określone będą środki zapobiegania emisjom do gleby i wód gruntowych, a także wymagania dotyczące utrzymywania i nadzorowania tych środków. Ponadto, konieczne będzie wykonywanie monitoringu stanu gleby i wód gruntowych. Natomiast akt wykonawczy, którym jest rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi, określi m.in. szczegółowe informacje co do rodzajów zanieczyszczeń dla poszczególnych instalacji.
W ślad za dyrektywą IED, w polskich przepisach (zmiana ustawy Prawo ochrony środowiska) w art. 208 ust. 2 pkt 4 POŚ doprecyzowano, że wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego powinien zawierać m.in.: gdy eksploatacja instalacji obejmuje wykorzystywanie, produkcję lub uwalnianie substancji powodujących ryzyko oraz występuje możliwość zanieczyszczenia gleby, ziemi lub wód gruntowych na terenie zakładu:
- raport początkowy o stanie zanieczyszczenia gleby, ziemi i wód gruntowych tymi substancjami,
- opis stosowanych sposobów zapobiegania emisjom do gleby, ziemi i wód gruntowych,
- propozycje dotyczące:
- sposobu prowadzenia systematycznej oceny ryzyka zanieczyszczenia gleby, ziemi i wód gruntowych substancjami powodującymi ryzyko, które mogą znajdować się na terenie zakładu, w związku z eksploatacją instalacji albo
- sposobu i częstotliwości wykonywania badań zanieczyszczenia gleby i ziemi tymi substancjami oraz pomiarów zawartości tych substancji w wodach gruntowych, w tym pobierania próbek.
W ww. przypadku raport początkowy będzie wymagany przy pierwszym wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego, a dla istniejących instalacji IPPC – przy pierwszym postępowaniu w przedmiocie zmiany pozwolenia zintegrowanego wszczętym po zakończeniu postępowania w sprawie zmiany pozwolenia zintegrowanego, jakie organ z urzędu musiał przeprowadzić do 5.12.2014 r. m.in. w celu zmiany terminu na nieoznaczony (art. 29 ustawy zmieniającej POŚ-IED).
Raport początkowy musi zawierać (art. 208 ust. 4 POŚ):
- informacje na temat działalności prowadzonej na terenie zakładu;
- informacje na temat działalności prowadzonych na terenie zakładu w przeszłości, o ile takie informacje są dostępne;
- nazwy substancji powodujących ryzyko, wykorzystywanych, produkowanych lub uwalnianych przez wymagające pozwolenia zintegrowanego instalacje, położone na terenie zakładu;
- informacje na temat stanu zanieczyszczenia gleby, ziemi i wód gruntowych na terenie zakładu substancjami powodującymi ryzyko stosowanymi, produkowanymi lub uwalnianymi przez wymagające pozwolenia zintegrowanego instalacje, położone na terenie zakładu, w tym wyniki badań zanieczyszczenia gleby i ziemi tymi substancjami oraz pomiarów zawartości tych substancji w wodach gruntowych (w tym pobierania próbek, wykonanych przez laboratorium, o którym mowa w art. 147a ust. 1 pkt 1 lub ust. 1a).
Etapy opracowywania raportu początkowego opisane we Wskazówkach Komisji Europejskiej (Dz. U. C 136/2014 r., str. 3) są następujące:
- analiza zanieczyszczeń historycznych,
- ustalenie listy substancji powodujących ryzyko,
- ustalenie miejsc poboru próbek,
- ustalenie zakresu badań,
- wykonanie badań i analiz,
- określenie stanu początkowego (linii bazowej) na podstawie zebranych danych oraz wyników pomiarów.
Powstawanie zanieczyszczeń na terenie zakładu może być spowodowane niekontrolowanym uwolnieniem substancji powodującej ryzyko przez zdarzenie incydentalne oraz bieżącą eksploatację instalacji,np. pośrednio poprzez emisję substancji do powietrza. Zakłady, w których eksploatuje się instalacje IPPC, mogą należeć do grupy zakładów o zwiększonym albo dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, w związku z czym wdrożone są w nich procedury i programy zapobiegania awariom mające na celu zapobieganie powstawaniu takich sytuacji. Bez względu na środki i działania zapobiegawcze istnieje pewne prawdopodobieństwo, że dojdzie do zdarzenia, którego skutkiem będzie zanieczyszczenie powierzchni ziemi lub szkoda w środowisku w powierzchni ziemi.
EkoUniversa gwarantuje uzgodnienia merytoryczne w trakcie całego procesu administracyjnego i prowadzenie dialogu z właściwymi organami administracyjnymi. Przygotowujemy również tzw. raport niewinności, czyli analizę ryzyka stwierdzającą brak konieczności sporządzenia raportu początkowego.